ပှၤလၢအတၢ်မုၢ်လၢ်လီၤမၢ်တဂၤ အတၢ်ထုကဖၣ်

ခၠါ(စ) အိၣ်ဒီးဟံၣ်ဖိဃီဖိလၢအဲၣ်လိာ်ကွံလိာ်အသးဘၣ်ဆၣ်, အသးကလၢၢ်ဘၣ်လၢ ဘၣ်အိၣ်ဝဲဒၣ်ထဲတဂၤဧိၤအဃိ, အသးလီၤသယၢၣ်ဆူ တၢ်သးဟးဂီၤအပူၤန့ၣ်လီၤ. အဝဲစံးဝဲဒၣ် "တၢ်ဆီၣ်ထွဲမၤစၢၤ ဟံၣ်ဖိဃီဖိတဖၣ်န့ၣ် သးအတၢ်ဆီၣ်သနံးတဖၣ် ဒိၣ်ထီၣ် အါထီၣ်ကွ့ၢ်ကွ့ၢ်အဃိ, ယသးသမူဒၣ်လဲာ်, ယအဲၣ်ဒိးမၤကတၢၢ်ကွံာ်ယဲန့ၣ်လီၤ." တၢ်လၢအလီၤကမၢကမၣ်န့ၣ်, ခၠါ(စ) မီရ့း(စ) (Charles Morris) တဂၤ မ့ၢ်စ့ၢ်ကီးခိၣ်နၢ်လၢ အပၢဆှၢ ပှၤခရံာ်ဖိ တၢ်သးခုကစီၣ်အတၢ်မၤန့ၣ်လီၤ.”

အတံၤသကိး ကူၣ်သ့ကူၣ်ဘၣ်တဂၤ တဲဘၣ်အီၤလၢ, ဖဲအဝဲဘၣ်ကွၢ်ဆၢၣ်မဲာ်ဒီး နီၢ်သးအတၢ်ဆီၣ်သနံးအကတီၢ်န့ၣ်, “ဂ့ၤလၢပမၤပှဲၤပသးဒီး ထါစံးထီၣ်ပတြၢၤတဖၣ်” န့ၣ်လီၤ. ခၠါ(စ) မၤနၢၤလဲၤခီဖျိန့ၢ် အတၢ်မုၢ်လၢ်လၢာ်, နီၢ်သးအတၢ်ဆီၣ်သနံးအကတီၢ်, ခီဖျိတၢ်ဖးလံာ်စီဆှံအဆၢတဖၣ် လၢအဘၣ်ထွဲလိာ်သးဒီးအတၢ်လဲၤခီဖျိ, တၢ်ဒိးကူစါယါဘျါအသး, တၢ်ဟံးန့ၢ်ကသံၣ်ကသီ လီၤတံၢ်လီၤဆဲး, ဒီးပာ်ဖျါထီၣ် အတၢ်ဂ့ၢ်ကီလၢ ယွၤအမဲာ်ညါန့ၣ်လီၤ.

ထါစံးထီၣ်ပတြၢၤတဖၣ် ပာ်ဖျါထီၣ် တၢ်ဂ့ၢ်တမုာ်တလၤတဖၣ်လိၤလိၤဘျၢဘျၢတလီၢ်လီၢ်န့ၣ်လီၤ. ပှၤအ့စရၤဃးဖိ စီၤဟ့မၣ် ကွဲးဝဲဒၣ် ထါအခၣ်ကတၢၢ်တဖၣ်အကျါတယုၢ်န့ၣ်လီၤ. ထါစံးထီၣ်ပတြၢၤ ၈၈ အပူၤန့ၣ်, ပကထံၣ်န့ၢ် တၢ်မုၢ်လၢ် ဖဲအဆိကတၢၢ်တကျိၤ, “ယွၤ, တၢ်အုၣ်က့ၤခီၣ်က့ၤယၤအကစၢ်” (၈၈:၁)…

တၢ်ဟ့ၣ်ပလီၢ် အတၢ်တဲပူ

လၢတၢ်ဂီၤမူကၢစိၤ စ့းတံၢ်စၢၣ် က့ (Citizen Kane) အပူၤန့ၣ်, ခၠါ(စ) ဖီးစတၣ် က့(န) (Charles Foster Kane) ဟံးဃာ်ပာ်ဖှိၣ် တၢ်ထူးတၢ်တီၤ, ဒီးတၢ်စိတၢ်ကမီၤ ဒိၣ်ဒိၣ်အါအါ, ခီဖျိလၢအဒုးအိၣ်ထီၣ် တၢ်ပရၢပစၢၢ် ပနံာ်တၢ်ကၤကရၢဖးဒိၣ်န့ၣ်လီၤ. က့(န) မုာ်လၤသးခုဝဲဒၣ် ကယဲၢ်တၢ်လၢအမၤမုာ်မၤမံအသးတဖၣ်, ဒီးဘှီထီၣ်တိာ်ထီတဖျၢၣ်, အိၣ်ဒီးတၤသၣ်လီၢ်လီၤဘီလီၤမုၢ်တဖၣ်လၢ အပှဲၤဒီးဒွဲလၤကူၣ်သ့အတၢ်လုၢ်ဒိၣ်ပှ့ၤဒိၣ်တဖၣ်အဂ့ၢ်န့ၣ် ဒုးသ့ၣ်နီၣ်ထီၣ်က့ၤပှၤ လံာ်ပှၤစံၣ်တဲၤတဲလီၤတၢ် ၂:၄-၁၁ အဂ့ၢ်န့ၣ်လီၤ.

ဒ်ပှၤထူးပှၤတီၤဖးဒိၣ်တဖၣ်အသိး, တၢ်လၢ က့(န) မိၣ်န့ၢ်သးလီဝဲနီၢ်နီၢ်န့ၣ် မ့ၢ်ဝဲဒၣ် တၢ်ယူးဃီၣ်ပးကဲအီၤဒိၣ်ဒိၣ်မုၢ်မုၢ်န့ၣ်လီၤ. အဝဲဟ့ၣ်မၤစၢၤဆီၣ်ထွဲ ကျိာ်စ့တဖၣ်ဆူ အနီၢ် ကစၢ် ထံဂ့ၢ်ကီၢ်ဂ့ၢ် အတၢ်ဖံးတၢ်မၤ, ဒီးဖဲတၢ်မၤမ့ၢ်တကဲထီၣ်လိၣ်ထီၣ်ဘၣ်န့ၣ်ဒီး, ဒ်သိး ကဟးဆှဲး တၢ်လီၤမဲာ်ဆှးအဂီၢ်န့ၣ် ပာ်ဒ့ၣ်ပာ်ကမၣ်ဝဲဒၣ်လၢ တၢ်ဟ့ၣ်တၢ်ဖးတဖၣ် တတီတလိၤအဃိန့ၣ်လီၤ. ဒ်သိးကမျၢၢ်တဖၣ် ကထံၣ်ဂ့ၤအီၤအဂီၢ်, အဝဲတ့ထီၣ်ဘှီထီၣ် အီးပြၢၢ်ဘျီၣ်မုာ်တဖျၢၣ်လၢအမါအဂီၢ်, ဒီးမၢဆူၣ်မၤဆူၣ်အမါလၢ ကကဲထီၣ် ပှၤသးဝံၣ်တၢ်ဖိတဂၤ, တၢ်မၤတမံၤလၢ အတကြၢးတဘၣ်ဒီးအမါအဂီၢ်ဘၣ်န့ၣ်လီၤ. ဖဲအံၤစ့ၢ်ကီး, က့(န) အဂ့ၢ်အကျိၤန့ၣ်…

ကစၢ်ယ့ၣ်ရှူး အတၢ်မၤ

ဖဲ ၁၉၉၇ နံၣ်န့ၣ်, အဲၣ်အိၣ်ဝၣ် (Iowa) ကီၢ်စဲၣ်ဖၠၣ်ဖိမိၤ ယုၢ်န့ၢ် အတၢ်လိာ်ကွဲဖျၢၣ်ထူပျီ တၢ်သူၣ်ထီၣ်အမံၤလၢ ကၠဲး ထရဲး(စ) (Jack Trice), ပှၤသူဖံးကၠိဖိလၢ အလိာ်ကွဲ ဖျၢၣ်ထူအဆိကတၢၢ်တဂၤအမံၤန့ၣ်လီၤ. တၢ်လၢအလီၤသးအုးတမံၤန့ၣ် ထရဲး(စ) တလိာ်ကွဲဘၣ်ဝဲနီတဘျီလၢ ဝ့ၢ်ဒိၣ် အဲ(မ)(စ) (Ames), လၢကီၢ်စဲၣ် အဲၣ်အိၣ်ဝၣ် န့ၣ်ဘၣ်. အဝဲသံဝဲဒၣ်, ခီဖျိလၢအနီၢ်ခိအလဲပူၤ အတၢ်ဘၣ်ဒိဘၣ်ထံး, ဖဲအလိာ်ကွဲ ခီလ့ၣ်ကၠိ အတၢ်လိာ်ကွဲပြၢခံဘျီတဘျီ ဖဲဝ့ၢ် မ့နံၣ်အၤပိၣ်လ့း(စ) (Minneapolis), လၢကီၢ်စဲၣ် မ့နံၣ်စိတၤ (Minnesota), ဖဲလါအီးကထိဘၢၣ် (၆) သီ, ၁၉၂၃ နံၣ်န့ၣ်လီၤ.

တချုးတၢ်လိာ်ကွဲဖျၢၣ်ထူအနၤန့ၣ်, ထရဲး(စ) ကွဲးဝဲဒၣ် လံာ်ဖုၣ်ဖိတဘ့ၣ်ဆူ အနီၢ်ကစၢ်ဒၣ်ဝဲအဂီၢ်, အုၣ်အသးလၢ အတၢ်ပာ်လီၤသးကျၢၤမုဆှုအဂ့ၢ် - “ယပှၤကလုာ်, ယဟံၣ်ဖိဃီဖိ, ဒီးယနီၢ်ကစၢ် အတၢ်လၤကပီၤန့ၣ် သန့ၤထီၣ်အသးလၢ ယတၢ်တိာ်တၢ်မၤတမံၤအံၤန့ၣ်လီၤ. ပှၤကိးဂၤဒဲး မုၢ်လၢ်ဝဲဒၣ်လၢ ယကမၤတၢ်အဒိၣ် တဖၣ်န့ၣ်လီၤ.…

တၢ်လၢကစၢ်ယွၤကမၤဝဲ

ဖဲလါဒံၢ်စ့ဘၢၣ် (၂၉) သီ, ၁၉၄၀ နံၣ်န့ၣ် ကဘီယူၤ နုာ်လီၤဒုး တ့ၢ်လီၤဝဲဒၣ်မ့ၣ်ပိၢ် လၢဝ့ၢ်လိဒိၣ် အကတီၢ်, မ့ၣ်ပိၢ်တဖျၢၣ် မၤဟးဂီၤကွံာ် ပနံာ်ဒၢးတဖျၢၣ်လၢ (St. Paul) တၢ်ဘါသရိာ်အဃၢၤန့ၣ်လီၤ. ဖဲ ဘ့းဒံၣ် ခၠ့ဘၢၣ် (Biddy Chambers) ဒိးန့ၢ်ဝဲဒၣ်တၢ်ကစီၣ်လၢ အီး(စ)ဝီ ခၠ့ဘၢၣ် (Oswald Chambers) အလံာ် အဘ့ၣ် ၄၀,၀၀၀ လၢအဘၣ်တၢ်ပာ်ဖှိၣ်ဃာ်အီၤဖဲန့ၣ်တဖၣ်, လံာ်လၢ အဝဲပာ်ဖှိၣ်, ဒီးပဲာ်ထံဘှီဂ့ၤက့ၤ ဝဲဒၣ်ဝံၤဘၣ်ဆၣ်, တပှ့ၤဘၣ်တၢ်အုၣ်ကီၤလၢလံာ်တဖၣ်အဂီၢ်ဒံးဘၣ်တဖၣ်န့ၣ်, လီၤမၢ်ကွံာ်ဝဲဒၣ်အဂ့ၢ်န့ၣ်ဒီး, ပာ်လီၤဝဲ အလာ်ဖးထံလီခီ, ဒီးစံးဘၣ်အဖိမုၣ်လၢ, “ဂ့ၤဝဲလီၤ, ယွၤ စူးကါတ့ၢ်ဝဲ လံာ်တဖၣ်အံၤ လၢအလၤကပီၤအဂီၢ်လံ, ဘၣ်ဆၣ်, တၢ်သ့ၣ်တဖၣ်န့ၣ်ဝံၤဝဲဒၣ်လံန့ၣ်လီၤ. ခဲကနံၣ်အံၤ, ပကဘၣ်အိၣ်ခိးကွၢ် ကစၢ်ယွၤကမၤတၢ်မနုၤလဲၣ်န့ၣ်လီၤ.”

ဖဲဟီၣ်ခိၣ်ဒီဘ့ၣ် တၢ်ဒုးဖးဒိၣ်အခီၣ်ထံးတဘျီ စးထီၣ်ဝဲဒၣ်အကတီၢ်, လံာ်လၢ အဝၤသးဘိ အီး(စ)ဝီ လၢအလဲၤပူၤကွံာ်တ့ၢ်လံ ဟီၣ်ခိၣ်တဂၤ ကွဲးတ့ၢ်ဝဲတဖၣ်န့ၣ်, ဘ့းဒံၣ် ကသ့ၣ်နီၣ်ထီၣ်က့ၤဝဲဒၣ်သ့ၣ်သ့ၣ်န့ၣ်လီၤ.…

တၢ်ဟ့ၣ်တၢ်လီၢ်လၢပှၤဂၤအဂီၢ်

လၢကီၢ်အမဲရကၤ တၢ်လီၢ်ကိးပူၤဒဲးန့ၣ်, တၢ်ကတဲာ်ကတီၤန့ၢ် ပှၤမၤပှဲၤသိလ့ၣ် အလီဂံၢ်-သန့ (electric vehicle charging stations) တဖၣ်, ဒ်သိးပှၤနီၣ်သိလ့ၣ်တဖၣ် ကမၤပှဲၤဝဲ သိလ့ၣ်-လီအဂံၢ်ချ့ချ့, ဒီးကလဲၤတၢ်ဆူညါအဂီၢ်န့ၣ်လီၤ. ဘၣ်ဆၣ်, ပှၤနီၣ်သိလ့ၣ်တနီၤ စူးကါဝဲ တၢ်ဆၢကတီၢ် ယံာ်အါတလၢကွံာ်ဝဲ လၢတၢ်မၤပှဲၤလီဂံၢ်-အချ့ (fast-charger) အလီၢ်န့ၣ်အဃိ, ဒ်သိးတၢ်ကဘှါဆှဲ တၢ်မၤ, တၢ်ပာ်သူၣ်ပာ်သးလၢ အတကွၢ်ပှၤဂၤအဂီၢ်အံၤန့ၣ်, တၢ်မၤပှဲၤသိလ့ၣ် အလီဂံၢ်-သန့ အခီပနံၣ် အဒိၣ်ကတၢၢ်တဖၣ်အကျါတခါန့ၣ် ပာ်ပနီၣ် တၢ်ဆၢကတီၢ်-နီၣ်ထိၣ်ဃံး, ဖဲအဝဲသ့ၣ်အတၢ်မၤပှဲၤ သိလ့ၣ် အလီဂံၢ်-သန့ တနီၤ, လၢပှၤစူးကါအီၤ အအါကတၢၢ်တဖၣ်န့ၣ်လီၤ. ဖဲသိလ့ၣ်တခိၣ် မၤပှဲၤအလီဆၣ်ဒၢ (battery) မ့ၢ်တုၤဃီၤ ၈၅ % န့ၣ်ဒီး, ပှၤနီၣ်သိလ့ၣ်အံၤ ကဘၣ်ဟ့ၣ်ဝဲ တၢ်လီၢ်ဆူ သိလ့ၣ် လၢခံတခိၣ်, လၢအလိၣ်တၢ်မၤပှဲၤလီဂံၢ်အဂီၢ်န့ၣ်လီၤ.

ပှၤတၢ်မၢဖိ စီၤပီလူး ဟ့ၣ်သဆၣ်ထီၣ် ပှၤစူၢ်နာ် ကစၢ်ယ့ၣ်ရှူး တဖၣ်လၢ ကအိၣ်ဒီးတၢ်ဆီၣ်လီၤသး, ဒီး “ပာ်ပှၤဂၤဂ့ၤန့ၣ်…